Short article on Kalakaua's trip to Kahoolawe

Hey everyone, S found this article. Nice description of the island and what was going on there at the time. Seems like there used to be a good amount of fresh water too... Might be of interest... KA LAHUI HAWAII, 12/30/1875, aoao 4. [A continuation of Kalakaua's travels.] KA HUAKAI ALII A Kalani Moi Davida Kalakaua Ma na Hono a Piilani. I ka pae ana aku o ke Alii i uka, ke Kiaaina a me Sam'l Parker, makou no hoi a pau na keiki o ke alo, a me na keiki hoe, o na waapa elua i ka ae-one, a maluna o ke alanui ie-lole i hoomoe ia mai ka hale mai, a i ka lihi o ke kai, Kalani Moi i hehi ai, i lawelawe noeau ia, a makee alii na kamaaina lokomaikai o ia Mokupuni ; a o makou hoi a pau, luakaha iho la i ka pue-one e olala auna i ka mahana o ka la. A hala he mau minute pokole, hoomakaukau ia mai la na mea ai o ka paina kakahiaka, liuliu ae la makou e kuene like, ua kahiko ia hoi ka hale me na lau uliuli o ka nahele, a ua maikai a alohi i ka lihilihi ke ike aku i ka nui o na mea ai ma ka papa-aina, no lakou na anoai, hooluu like ole o ka momona. NO KA MOKUPUNI O KAHOOLAWE. Ua minamina nui au i o'u mau makamaka heluhelu o ka nupepa LAHUI HAWAII i ka loaa ole ia'u o kekahi kamaaina kupono nana e kuhikuhi mai i na wahi kaulana o keia mokupuni, oiai au malaila ; aka, me kuu ake nae e hoike aku i na mea i ike ia maloko o kona mau pohai. A pau ae la ka aina-kakahiaka, liuliu ae la ke Alii a me kona mau Ukali maluna o na lio ewalu a holo aku la i uka, ma na kula palahalaha e waiho laula ana mai uka a kai, me he la he 300 eka, ku mai ana ka puu, a pela aku ana ; waiho mai ana he mau awaawa kuhohonu, a pela aku ma ka akau a me ka hema. Hookahi no puu kiekie e huli mai ana e nana ia Molokini ; oia hoi ka puu o Ulapuu, a hookahi no hoi lae kaulana ma ka hema o Kealaikahiki, he ano poepoe loihi (spheroid) ka waiho ana o ka mokupuni. NA MEA ULU. O na mea ula launahele o luna, Mamane, Akia Nenee, Wiliwili, Maniania (Mahiki,) Manu Pilipili, a Mauu Pili e ako hale ia nei, ua ulu nui ma na lae kahakai a puni; he Puawa, a he Nohu. NA MEA OLA MALUNA He 20,000 hipa, he 10 lio, 6 kanaka, 2 kane (he mau haole,) 2 wahine (mau Hawaii ponoi,) 2 mau wahi keiki, 4 hale, 2 ilio, a he mau haneri kao. O keia mau waiwai, a me ka mokupuni holookoa, aia malalo o ka Hui o Alani ma (Lunakanawai Kiekie.) Ma ke koho wale ana aku me he 'la he 20,000 eka a oi a emi mai paha o keia mokupuni. He aina maikai a kupono no ka hanai holoholona, ua lawa i na 100,000 hipa e hookuu ia malaila, no na makahiki he 20 a oi, aole e olala, aka, e momona mau lakou. A he mau kahawai, punawai, waimapuna, e pilikia ole ai ka ohana he lehulehu, aole e oi mamua o ke 50, a o ka ai nae no na mokupuni e mai. O ka malama ana o keia mau mea, aia malalo o Mr. Lewis, he haole Farani, oia ke alii o Kahoolawe, he makamaka oluolu a lokomaikai. A i ka hiki pono ana ae i ka hora 11 o ke awakea, hoi mai la ka Huakai Alii a kahakai, a aloha hope me na kamaaina a huli hoi mai la i ka moku, a e imi ae ana no hoi o Kilauea ia makou mai Maalaea ae. A i ka pili ana mai o na waapa elua, me he 'la 2 mile mai ka mokupuni mai, hoohuli ae la ka ihu o ka moku i ka hikina akau, o Makena ke awa. Holo pili koke mai la makou ia Molokini, o ke kulana o kona waiho ana, me he la he nahesa e lapuu ana; aole i liuliu iho kaalo ana Puuolai, alawa aku la au mamua o ka ihu, e kau mai ana o Ulupalakua iluna, ka home nani o Capt. Makee, malalo iho o ka malumalu o na laau paina e ku oeoe ana. A ku ka moku i ke awa, a pae aku la ka Huakai Alii i uka, liuliu ae la ka Moi a me na Ukali, makou a pau maluna o na lio, a me na ukana a pii aku i ka home nani o Mr. Makee, ka Paridaiso o Hawaii nei (ma ka hoohalike ana,) o ka hora 5 ia o ke ahiahi. A hiki aku la makou i ua home la, me e ka nani, na laau o nunui a liilii, na laau hihi e nenee ana, na pua nani popohe o na kahiko waihooluu liko ole, no lakou na ala onaona i hiki ke kaupaona ole ia ma ka mea ana, na lua wai nui, na wai piula pipii, na alanui pohai poepoe i palaina puna ia, e maokioki ana iwaena o ka uluwehi o na mala pua, me he 'la 3/4 eka ; a hoolulu iho la makou a pau i ka maluhi, malalo iho o ka malumalu o na laau, a me ke ko waianuhea ala o na pua, a ke kehau o ka mauna Haleakala e kolonahe mai ana. (Aole i pau.)

You need to be a member of maoliworld to add comments!

Email me when people reply –